Afgelopen vrijdag kondigde Bol.com een samenwerking aan met Mijnbestseller.nl en Singel Uitgevers. Het idee is simpel: iedereen kan zijn eigen boek uitgeven via de nieuwe site Brave New Books. Ik citeer de stappen: schrijven, uploaden, opmaken, publiceren, verkopen. Het schrijven doe je zelf, het uploaden, opmaken en publiceren kan via de bestaande software van Mijnbestseller.nl en het verkopen gaat uiteraard via Bol.com. Singel Uitgevers komt om de hoek kijken bij de redactie en promotie van de boeken. Dat zit niet in het standaardpakket, maar je kan ervoor betalen.

Door de bombarie waarmee de samenwerking gelanceerd is, ontstond er gelijk ophef. Mijn broertje stuurde me de link op Facebook, met als bijschrift 'Ondergang?'. Mijn antwoord was: 'Ondergang van wie...?' Op het eerste gezicht lijkt het alsof iedereen nu zijn boek kan uitgeven en dat uitgeverijen in één klap overbodig zijn. Dat is niet het geval, eigenlijk, en het concept bestaat ook al een tijdje.

'Zelf' professioneel uitgeven

'Nu zelf professioneel uitgeven', staat er op de site, en eerlijk gezegd vind ik dat niet helemaal eerlijk. Wie 'zelf' uitgeeft, geeft nou eenmaal niet 'professioneel' uit, tenzij diegene zelf professioneel is. De doelgroep van Brave New Books is dat niet, want anders hadden ze die hele site niet nodig. Waar Brave New Books op doelt, is dat mensen zelf boeken uit kunnen geven en daarbij gebruik kunnen maken van professionele diensten, waar ze normaal geen toegang toe hebben. Bol.com's distributienetwerk, bijvoorbeeld, is professioneel. Singel Uitgevers' redactiediensten zijn ook professioneel, maar als zij je boek redigeren, waar zit dan het gedeelte 'zelf' nog in?

Het 'zelf' in 'zelf uitgeven' betekent in dit geval zelf het risico dragen. Een uitgeverij heeft diverse functies in de totstandkoming van een boek. Het echte produceren van het boek, wat de drukker doet, is door de nieuwe print-on-demand-technieken een fluitje van een cent geworden (of in elk geval maar van enkele euro's). De uitgeverij voert ook redactie over een boek, ik kom straks terug op het belang hiervan. Tot slot investeert een uitgeverij tijd en geld in een boek.

Geld investeren is risico nemen. Een boek op de markt brengen kan iedereen, maar om het geld dat dat kost weer terug te krijgen zullen mensen het moeten kopen. Zie daar de handel, het risico en dus het ondernemerschap. Uitgeverijen brengen het liefst goede boeken op de markt, want mensen kopen liever een goed boek. Niet elk boek dat wordt geschreven is goed, het merendeel van de zelfgepubliceerde boeken komt niet verder dan de vriendenkring van de schrijver. Daar kan een uitgeverij in zijn huidige vorm niet op draaien, maar een bedrijf als Mijnbestseller.nl wél, dankzij de lage kosten van print-on-demand en de mogelijkheid om online te bestellen. Een traditionele uitgever mikt op een groter publiek.

Redactie en selectie

Redactie blijft nodig. Elk boek heeft redactie nodig, geen enkele grote schrijver schrijft alleen. De reden is dat je als schrijver blinde vlekken hebt. Jij weet al waar je verhaal heen gaat, de lezer nog niet. Een redacteur is een professionele lezer die je wijst op de gaten die je laat vallen, en op al die andere fouten die je kan maken. Een schrijver is niet groot als hij zonder redacteur kan, een schrijver is groot als hij zijn redacteur begrijpt.

Selectie is ook nodig. Niet elk boek is voor heel Nederland interessant. Wat voor de vriendenkring van de schrijver een heel mooi boek kan zijn, kan volledig de plank misslaan bij iemand die niet weet in welke context het geschreven is. De traditionele uitgever mikt op een groter publiek, dus moet ook een groter publiek het boek interessant vinden. Dat hoeft niet heel Nederland te zijn, maar toch op zijn minst een redelijke groep mensen.

Omdat de traditionele uitgeverijen selecteren, is het voor niet iedereen weggelegd om een professioneel boek uit te geven. Ze hebben simpelweg geen toegang tot de professionele diensten van redactie, distributie en promotie. Dáár verandert Brave New Books wat aan.

Brave New Books

De stap die Brave New Books zet, is dat ze het 'aloude' principe van de print-on-demand-uitgeverij combineren met de echte professionele redactie- en distributiediensten van Singel Uitgevers en Bol.com. Er zijn al heel veel plaatsen waar je via print-on-demand je eigen boek kan uitgeven en ook daar wordt redactie aangeboden. Het verschil hier is dat Singel Uitgevers (Querido, Nijgh & Van Ditmar, Atheneum) en Bol.com grote namen zijn op het gebied van respectievelijk redactie en distrubutie.

Het verschil tussen een traditionele uitgeverij en deze nieuwe manier van uitgeven, is dat de investering niet vanuit de uitgeverij komt, maar vanuit de auteur. De auteur betaalt zijn redacteur en neemt zelf het risico voor als het boek niets wordt. Sommige auteurs hebben daardoor nog steeds geen toegang tot de professionele diensten. Toch: als ze echt goed zijn kunnen ze het altijd alsnog proberen bij een traditionele uitgeverij, die wel zelf investeert.

Dus, nee, dit is niet de ondergang van de uitgeverij, zeker niet die van Singel Uitgevers. De vraag is wie het geld investeert, de schrijver of de uitgever. Die vraag wordt overigens ook gesteld bij de aanvraag van een schrijfbeurs bij het Letterenfonds. Als de auteur zelf investeert, krijgt hij geen subsidie. Volgens mij gaat er helemaal niemand ten onder, behalve dan misschien de amateur-auteur.