Er zijn mensen die zich afvragen of het toeval bestaat en die vinden dat iedereen het antwoord voor zichzelf moet invullen. Die mensen gaan ervan uit dat het denken over toeval hoort tot het domein met vragen als 'bestaat er een/meerdere god(en)?' Ik vind dat eigenlijk een beetje onzinnig. Toeval bestaat niet, hoe je die vraag ook definieert.

Mensen vinden dat het een persoonlijke kwestie is, verwijzen daarbij meestal naar een beeld van de werkelijkheid, waarbij alles van te voren bepaald is door een hogere macht. Als je uitgaat van zo'n macht, zou je kunnen stellen dat toeval niet bestaat, omdat het voorbedacht is.

Liever zou ik het zo zien: toeval is het moment waarop twee afzonderlijke processen samen dezelfde of vergelijkbare uitkomst hebben.

Een voorbeeld. Stel dat je twee computers hebt, die elk niets anders doen dan vier cijfers weergeven. De ene computer zegt bijvoorbeeld 1539 en de ander 8320. De ene computer haalt er elke twee seconden een getal af. De andere computer telt elke seconde op. Op het moment dat een van de computers 0000 of 9999 bereikt heeft, tellen ze de andere kant op, maar het tijdsinterval blijft gelijk. Er is een moment waarop deze twee computers dezelfde getallen aangeven. Dat zou ik dan toeval noemen.

Nu maken de computers natuurlijk gebruik van een veel eenvoudiger proces, dan het proces van Annies leven en dat van Klaziens leven, die elkaar toevallig tegen kwamen in de stad. Toch werkt het op een zelfde manier, en kunnen dergelijke ingewikkeldere processen elkaar zelfs sneller raken dan een simpele als met de computer.

Aan de ene kant komt dat omdat ingewikkelde processen natuurlijk meer mogelijkheden hebben om elkaar te kruisen (Klazien en Annie kunnen ook op hetzelfde moment aan elkaar denken en ze kunnen op hetzelfde moment niezen, iemand kennen, en zo meer). Aan de andere kant komt het omdat ingewikkelde processen niet onvoorspelbaar zijn (Klazien en Annie kunnen samen dezelfde lamp hebben gekocht, die dan natuurlijk het hetzelfde moment doorgebrand is, waardoor ze op hetzelfde moment in de stad zijn).

Waar het om gaat is dat de wereld dus uit veel processen bestaat, die vaak gelijktijdig een zelfde uitkomst geven. Toeval bestaat dus? De vraag is dan: zijn er wel zo veel losse processen?

Als je het proces van Annies leven gaat terugkijken (Annie was in de stad want de lamp was kapot, want hij was oud [...] Annie werd geboren omdat [...] Annies overgrootmoeder [...] Annies bedbedbedbedbedovergrootmoeder [...] en zo verder) dan komt er vast wel een moment waarop het proces van Annies leven opeens voort komt uit hetzelfde proces als Klaziens leven. Met als uiterste punt het beginpunt der tijden, de schepping, of hoe je het ook wil noemen. Vanuit dat beginpunt zijn alle zich nu afspelende processen ontstaan.

En als je dat terugvoert op vandaag, dan is er dus eigenlijk helemaal geen toeval. Het feit dat jij dit zit te lezen is het gevolg van het feit dat je het net ook al zat te lezen en dat je daarvoor op mijn site terecht bent gekomen, etc. Alles wat je nu gaat ondernemen om aan te tonen dat je niet in zo'n proces zit, komt omdat je dit stukje gelezen hebt. Zie? Je bent gevangen in het proces van de wereld.

En als je de wereld als een groot proces ziet (dat proces mag je, vindt Spinoza geloof ik, God noemen), dan bestaat toeval niet: nergens is sprake van twee processen die samen dezelfde uitkomst geven, het is altijd één groot proces geweest.