Toetsenborden: dag Qwerty, hoi Colemak

Dit is onderdeel van een serie over toetsenborden, zie het eerste deel voor een overzicht.

Toen ik destijds de Moonlander bestelde was er een wachttijd van ongeveer vier weken. Het is een columnar split toetsenbord, en zo’n beetje elk Youtubefilmpje en blogpost die ik erover zag of las zei dat je ‘helemaal opnieuw moest leren typen’ op dit toestenbord, omdat de toetsen allemaal net een beetje zijn verschoven. (Morgen meer over columnar en split.)

Wat ik ook zag is dat veel mensen die herstart aangrijpen om daarwerkelijk een ander toetsenbordlayout te leren. Columnar is efficiënter, waarom dan niet ook gelijk iets efficiënters pakken dan het aloude Qwerty? Hoewel ik al jaren op de hoogte was van het bestaan van Dvorak, koos ik voor Colemak, om redenen.

Over Qwerty

Er gaat een mythe rond over Qwerty dat het ontworpen is om mensen slomer te laten typen, zodat de hamertjes in de typemachines niet vast kwamen te zitten. Ik zou zeggen dat dat meer waar is voor het niet-columnar aspect van het toetsenbord, maar daarover dus morgen meer. Qwerty is ontstaan uit een piano-toetsenbord met twee rijden, ABC tot en met LMN en daaronder M tot en met YXZ. Weet je, ik praat gewoon dit filmpje na, en een ander die ik nu niet meer terug kan vinden.

A B C D E F G H I J L M N
 . Z Y X W V U T S R Q P O

Je kunt stiekem nog best veel heen-en-weer alfabet terugvinden in Qwerty als je goed kijkt:

Q W E R T Y U I O P
 A S D F G H J K L ;
  Z X C V B N M . , /

Wat het filmpje ons vooral leert, is dat typen destijds een vak was, dat geleerd moest worden via een cursus. Het ontwerp van het toetsenbord ging dus vooral in eerste instantie over wat het beste was, maar daarna slechts over wat het meest gebruikt wordt. (Hallo Whatsapp.) Inmiddels hebben we Qwerty omdat we Qwerty hebben.

Een beter alternatief als Dvorak (niet de componist Dvořák) bestaat al sinds 1932, maar toch is Qwerty de standaard gebleven. Ik koos echter voor mijn nieuwe layout voor Colemak, die Qwerty als basis neemt en slechts enkele verbeteringen daarop doorvoert.

Q W F P G J L U Y ;
 A R S T D H N E I O
  Z X C V B K M , . /

De hele onderste rij blijft vrijwel hetzelfde, maar verder probeert het veelgebruikte letters, zoals klinkers en N, T, R en S, in het midden te plaatsen. Het idee is dat je daardoor niet de hele tijd je vingers hoeft te verplaatsen: als je je handen in het midden legt zijn de letters die je zoekt waarschijnlijk al direct onder één van je vingers te vinden.

Lessen van het overstappen

Eén van mijn eigen fouten bij het leren van dit nieuwe layout: ik dacht dat ik gelijk overal moest overstappen op Colemak. Ik ging dus nog voor mijn Moonlander binnen was (als voorbereiding) aan de slag met overstappen op al mijn toetsenborden, dus het Apple toetsenbord en ook de iPad. Het ging wel, maar ik was van de een op de andere dag een héél slome typer.

Wat ik mezelf met terugwerkende kracht meer zou aanraden, is om even te wachten tot de Moonlander er is. De mechanische switches van de Moonlander, maar vooral ook de split en de positie van de toetsen maken dat het ding heel anders aanvoelt dan mijn Apple toetsenbord. En gek genoeg onthouden mijn vingers dat.

Na een tijdje ging het namelijk gewoon niet meer. Ik moet voor werk gewoon veel dingen typen, en opeens maar 35 woorden per minuut kunnen produceren is dan best onhandig op sommige momenten. Mijn collega was ook eens overgestapt, en weer teruggegaan, dus interessant doen ging me ook niet redden. Uiteindelijk heb ik mijn Apple Magic Keyboard weer gepakt en ben ik net zo lang typing tests gaan doen tot ik Qwerty weer terug had (spoiler alert: dat gaat best snel, maar ook al mijn slechte gewoontes waren terug).

Toen ik maanden later weer eens de Moonlander aanraakte merkte ik dat Colemak nog steeds best wel enorm in mijn vingers zat, zelfs al was ik alweer maanden aan het typen (met de slechte gewoonten) op Qwerty. De moraal van dat verhaal is dus dat een toetsenbord met een andere feel best een andere layout kan hebben en dat je muscle memory dat prima bijhoudt. Ik typ nu Qwerty op mijn MacBook zelf en Colemak op de Moonlander, en dat is veel beter vol te houden als je af en toe een lap tekst moet produceren (zoals deze).

Bij het terugkeren naar Colemak heb ik wel een paar wijzigingen doorgevoerd, waarover overmorgen meer, want ik moet jullie morgen al over columnar en splits vertellen.