Log in
Seblog.nl

#colemak

Toetsenborden: Colemak voor Nederlands

Dit is onderdeel van een serie over toetsenborden, zie het eerste deel voor een overzicht.

Eergisteren vertelde ik over hoe ik overstapte van Qwerty op Colemak en weer terug en weer terug. Nou ja, terug. Momenteel gebruik ik dus Qwerty op mijn Apple toetsenborden (inclusief die in mijn MacBook) en Colemak op de Moonlander. Maar niet helemaal Colemak, daar ga ik het vandaag over hebben.

Het probleem met een efficiënte toetsenbordindeling met compromissen zoals Colemak, is dat er altijd andere compromissen te maken zijn. Vrij veel bronnen over Colemak vertellen je direct over het bestaan van ‘Colemak Mod-DH’. Voor het gemak, hier is Colemak, met wat ruimte om duidelijker te zien welke vinger wat moet doen:

Q W F P G   J L U Y ;
 A R S T D   H N E I O
  Z X C V B   K M , . /

Bij Colemak zie je dat de D en de H te verkrijgen zijn door de wijsvinger zijwaards te bewegen. Dit komt voort uit het principe dat de middelste rij het gemakkelijkste te bereiken is. Niet iedereen was het daar mee eens: de zijdelingse verplaatsing is wat onhandig. Mod-DH verplaatst de D en H naar de locatie van de V en de M, om zo net wat efficiënter te zijn, ten kostte van wat meer verschuivingen.

Nou ja, dacht ik toen ik het las: dat is optimaler voor Engels, maar dat hoeft niet per se waar te zijn voor Nederlands. En standaard Colemak is al beter dan Qwerty, dus laat ik dat gewoon doen. Maar dat is dus wel een punt: voor Engels, voor Nederlands…

Problemen voor het Nederlands

Eén van de problemen waar ik al snel tegenaan liep, is dat Colemak bepaalde letters enorm ‘straft’, die voor het Nederlands niet eens op zo’n heel gekke plek zaten op Qwerty. Het meest in het oog springend is de J, wat in het Engels gek genoeg de minst voorkomende letter van het alfabet is.

De J krijgt (zoals je hierboven zag) de linker bovenhoek van de rechterhand. Nou zit ik inmiddels op een columnar layout met de Moonlander (zoals gister uitgelegd), dus daarmee is het effect iets minder erg, maar het is nog steeds best wel een enorme uithoek van het toetsenbord. Daarnaast krijgt de Y (in het Nederlands de twee-na-zeldzaamste) een toppositie.

Zie Colemak bovenin en zoek het in het Nederlands toch behoorlijk veelvoorkomende achtervoegsel ‘-lijk’. Drie van de letters moet je typen met dezelde wijsvinger, en geen van die drie zit op de middelste ‘home-row’ rij. Ik kreeg hier gewoon echt een beetje pijn van in mijn hand. (Zoek ‘m ook even op op Qwerty: zie? Daar zit '-lijk' eigenlijk heel lekker in een driehoekje.)

Aanpassingen voor Nederlands

In stijl van Colemak heb ik dus een paar aanpassingen gedaan toen ik opnieuw begon met het gebruiken van de Moonlander. Ik wilde heel graag de R en S weer terug omdraaien, want ik vind dat een heel gekke aanpassing in Colemak, maar ik merkte dat dit al best diep in mijn muscle memory zat, dus ik heb die zo gelaten.

q w d p f   y h u l ;
 a r s t g   k n e i o
  z x c v b   j m , . /

De ‘-lijk’ is nog steeds niet optimaal, maar in elk geval al een stuk beter. Ik was over het algemeen best tevreden met deze layout en ben tot ongeveer 72 woorden per minuut gekomen, wat ik acceptabel en ook werkbaar voor werk vindt.

Full disclosure is wel dat ik veel met Vim werk en dus de maffe designoverweging heb meegenomen dat HJKL pijltjestoetsen kunnen zijn. In deze layout staat H netjes links van L en K netjes boven J.

Als je dit zelf wil proberen is het goed om te bedenken dat ik dit allemaal niet in software op mijn Mac oplos. De Moonlander is een ‘programmable keyboard’, wat wil zeggen dat je elke knop iets anders kan laten doen als je dat wil. Ze hebben daar een heel makkelijke website voor, waar je zelf die toetsen kan instellen en op je toetsenbord kan zetten.

Dit maakt dus dat mijn Mac gewoon denkt dat ik op Qwerty typ, terwijl stiekem alle toetsen op een andere plek zitten. Dit betekent ook dat ik mijn Moonlander in elke laptop of tablet kan pluggen en dan gewoon mijn eigen layout heb. Dat maakt zo’n persoonlijke layout ook bruikbaar: ik neem mijn eigen handen en eigen toetsenbord mee.

Maar goed, ik moet dus bekennen dat ik dit alweer niet meer gebruik. Inmiddels ben ik bezig een andere knotsgekke zelfgemaakte layout te leren, maar meer daarover later deze week in een eigen blogpost. Als je geïnspireerd bent om af te stappen van Qwerty, kijk ook naar die post, maar Colemak is wel veel makkelijker om mee te beginnen vanuit Qwerty, of kijk naar Minimak voor zelfs nog minder wijzigingen.